Amrita uses as metaphor the ancient Sufi and Hindu tradition in India of tying threads or pieces of cloth to trees to make a wish [mannat]. Usually, people ask their pirs, gods or spiritual leaders to fulfill their wishes. Once their wish is fulfilled, people return to untie the threads.
Here Amrita reverses the order by having her god ask of her an unspoken wish. She fulfills god's wish through the words she writes and endures the persecution by others for her words - without regret. She remains true until her last word, and poignantly asks her god to come see how she has fulfilled the wish asked of her.
This sacred reverence for the written word ["akhar"] shows up in several other poems of Amrita. In fact, her poem "Akhar" [Words] is the most autobiographical poem where she develops this idea fully.
रब जी !
रब जी ! तूने मेरे पेड़ पे आके
एक दिन मन्नत माँगी
और चोली की फाड़ के कन्नी
पेड़ की टहनी बाँधी
मैंने अपने लहू का एक एक कतरा
एक एक अक्षर बनाया
और वही मेरा एक एक अक्षर
जग ने सूली चढ़ाया
मैंने इस जनम की लाज बचाई
आँख कभी ना भीगी
रब जी ! तूने मेरे पेड़ पे आके
एक दिन मन्नत माँगी
आओ रब जी पेड़ से
अब कन्नी खोलने आओ
और पेड़ का आख़री अक्षर
अपनी झोली में बिछाओ
इस पेड़ पे जो तुमने मन्नत माँगी
वही मन्नत हुई अब पूरी
रब जी ! तूने मेरे पेड़ पे आके
एक दिन मन्नत माँगी
Savior
Once You came to my tree
to make a wish
You tore a ribbon
from your bodice
and tied it to a twig
I took every drop of my blood
and wrote words with it
But every word I wrote
the world nailed it
to a crucifix
Yet I kept the dignity
of my life
Never shedding
a single tear
from my eyes
You, come back to my tree
untie the knot
Set the ribbon free
and rest in your lap
my last word
untie the knot
Set the ribbon free
and rest in your lap
my last word
See! that wish
you made of me
I fulfilled it
Once You came to my tree
to make a wish
ਰੱਬ ਜੀ !
ਰੱਬ ਜੀ ! ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਰੁੱਖ ਤੇ ਆਕੇ
ਇਕ ਦਿਨ ਮੰਨਤ ਮੰਨੀ
ਤੇ ਚੋਲੇ ਨਾਲੋਂ ਪਾੜ ਕੇ ਕੰਨੀ
ਰੁੱਖ ਦੀ ਟਾਹਣੀ ਬੰਨੀ। ...
ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਲਹੂ ਦਾ ਇਕ ਇਕ ਟੇਪਾ
ਇਕ ਇਕ ਅੱਖਰ ਘੜਿਆ
ਤੇ ਓਹੀਓ ਮੇਰਾ ਇਕ ਇਕ ਅੱਖਰ
ਜੱਗ ਦੀ ਸੂਲੀ ਚੜਿਆ
ਮੈਂ ਏਸ ਜਨਮ ਦੀ ਲਾਜ ਬਚਾਹੀ
ਅੱਖ ਕਦੇ ਨਾ ਰੁੰਨੀ। ...
ਰੱਬ ਜੀ ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਰੁੱਖ ਤੇ ਆਕੇ
ਇਕ ਦਿਨ ਮੰਨਤ ਮੰਨੀ। ...
ਆਵੋ ਰੱਬ ਜੀ ਰੁੱਖ ਨਾਲੋਂ
ਹੁਣ ਟਾਕੀ ਖੋਲ੍ਹਣ ਆਵੋ !
ਤੇ ਰੁੱਖ ਦਾ ਇਕ ਅਖੀਰੀ ਅੱਖਰ
ਆਪਣੀ ਝੋਲੀ ਪਾਵੋ !
ਇਸ ਰੁੱਖ ਤੁਸਾਂ ਜੋ ਮੰਨਤ ਮੰਨੀ
ਓਹੀਓ ਮੰਨਤ ਪੁੰਨੀ। ...
ਰੱਬ ਜੀ ! ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਰੁੱਖ ਤੇ ਆਕੇ
ਇਕ ਦਿਨ ਮੰਨਤ ਮੰਨੀ। ...
Raba jī!
Raba jī ! Tū mērē rukha tē ākē
ika dina manata manī
tē cōlē nālōṁ pāṛa kē kanī
rukha dī ṭāhaṇī banī. ...
Maiṁ āpaṇē lahū dā ika ika ṭēpā
ika ika akhara ghaṛi'ā
tē ōhī'ō mērā ika ika akhara
jaga dī sūlī caṛi'ā
maiṁ ēsa janama dī lāja bacāhī
akha kadē nā runī. ...
Raba jī tū mērē rukha tē ākē
ika dina manata manī. ...
Āvō raba jī rukha nālōṁ
huṇa ṭākī khōl'haṇa āvō !
Tē rukha dā ika akhīrī akhara
āpaṇī jhōlī pāvō !
Isa rukha tusāṁ jō manata manī
ōhī'ō manata punī. ...
Raba jī ! Tū mērē rukha tē ākē
ika dina manata manī. …
rab jee !
rab jee ! toone mere ped pe aake
ek din mannat maangee
aur cholee kee phaad ke kannee
ped kee tahanee baandhee
mainne apane lahoo ka ek ek katara
ek ek akshar banaaya
aur vahee mera ek ek akshar
jag ne soolee chadhaaya
mainne is janam kee laaj bachaee
aankh kabhee na bheegee
rab jee ! toone mere ped pe aake
ek din mannat maangee
aao rab jee ped se
ab kannee kholane aao
aur ped ka aakharee akshar
apanee jholee mein bichhao
is ped pe jo tumane mannat maangee
vahee mannat huee ab pooree
rab jee ! toone mere ped pe aake
ek din mannat maangee
No comments:
Post a Comment